Naar aanleiding van twee ingediende moties van Fonda Sahla over het laten uitvoeren van een onderzoek naar knelpunten voor inclusieve zorg, heeft Pharos in opdracht van VWS een onderzoek uitgevoerd. In het onderzoek kwam onder andere naar voren dat de informatie over de Wet langdurige zorg (Wlz) niet op maat is voor mensen met een migratieachtergrond, en het aanvragen van zorg te ingewikkeld is en niet goed over komt vanwege taalbarrières. Vereniging SPOT is samen met Fonda Sahla initiatiefnemer van het Nationaal Netwerk Inclusieve Zorg (NNIZ).
In haar motie verzocht Fonda Sahla de regering inzichtelijk te maken waar de knelpunten in beleid zitten om inclusieve zorg toe te passen, en voor de zomer oplossingsrichtingen met de Kamer te delen over hoe dit verbeterd kan worden. Het rapport ‘Hoe inclusief is de Nederlandse langdurige zorg voor ouderen met een migratieachtergrond?’ is een onderzoek van Pharos en de beantwoording op deze vraag. Minister Conny Helder heeft inmiddels het rapport aangeboden aan de Tweede Kamer. De belangrijke knelpunten die naar voren kwamen in het onderzoek zijn:
- Informatie over de Wlz is niet op maat.
- Het aanvragen van zorg is te complex.
- Gebrek aan cultuurspecifiek aanbod.
- Onvoldoende cultuursensitieve kennis en vaardigheden onder zorgverleners.
- Taalbarrière onvoldoende geadresseerd.
- Onvoldoende ruimte voor maatwerk.
- Onvoldoende bewustzijn rondom inclusieve zorg bij managers en bestuurders.
- Onvoldoende (financiering voor) samenwerking.
- Onvoldoende overheidsbeleid en structurele financiering.
Rechtvaardigheid zorgstelsel
Dat de informatie niet op maat is, het aanvragen van Wlz-zorg te complex is en de taalbarrière de toegang tot zorg belemmert, roept volgens de onderzoekers vragen op over de rechtvaardigheid van het zorgstelsel. Met uitzondering van de taalbarrière, gelden deze knelpunten ook voor een deel van de bevolking met Nederlandse herkomst. Bijvoorbeeld mensen die moeite hebben met lezen en schrijven, en mensen met beperkte digitale vaardigheden.
Een van de adviezen uit het onderzoek is dan ook om te investeren in de verbetering van de toegang tot Wlz-zorg. Door het ontwikkelen van informatie op maat en door te investeren in de manier van verspreiding van de informatie, wordt dit mogelijk. Daarnaast moet het proces voor de aanvraag van Wlz-zorg versimpeld worden en is het advies om de standaard vergoeding voor tolken in de zorg weer terug te brengen.
Onvoldoende culturele aansluiting
Uit het onderzoek blijkt dat er in het huidige zorgaanbod onvoldoende mogelijkheden zijn voor zorg die aansluit bij specifieke culturele behoeften. Hierbij kan gedacht worden aan dagbestedingen of verpleeginstellingen waar bijvoorbeeld de inrichting, het voedselaanbod en de activiteiten aansluiten bij de belevingswereld van een specifieke groep.
Daarnaast is er onvoldoende cultuursensitieve kennis en vaardigheden onder zorgverleners. Hierbij werden de vaardigheden om met mensen van verschillende achtergronden effectief te communiceren in het bijzonder genoemd. Een ander advies vanuit het onderzoek is dan ook om kennis en vaardigheden omtrent inclusieve zorg een vast onderdeel te maken van de zorgopleidingen.
Deze onvoldoende culturele aansluiting komt ook terug in het gebrek aan ruimte voor maatwerk. Een voorbeeld hiervan is een zorgvrager met een Islamitische achtergrond die het gewend is om meerdere keren te wassen per dag, om bijvoorbeeld rein te zijn voor het gebed. Een wijkverpleegkundige geeft vervolgens aan dat deze zorgvrager maar twee keer per week geïndiceerd kan worden voor douchen. De onderzoekers raden aan om in het bepalen van waar en hoe meer ruimte gecreëerd kan worden, samen te werken met zorgverleners, mantelzorgers en andere mensen die goed zicht hebben op de praktijk.
Nationaal Netwerk Inclusieve Zorg
De laatste knelpunten omtrent onvoldoende bewustzijn, samenwerking en overheidsbeleid komen samen in het Nationale Netwerk Inclusieve Zorg (NNIZ), opgericht begin november ’23 door Vereniging SPOT en Fonda Sahla. Het netwerk bestaat uit professionals, sleutelpersonen, die op verschillende manieren verbonden zijn aan de zorg zoals bijvoorbeeld SPOT, Mantelzorg NL, Women Inc, Medisch Specialisten, huisartsen. “Allen zijn vaandeldrager van inclusieve zorg en zetten zich in om de zorg in Nederland cultuursensitief en gendersensitief te maken voor zorgvragers en voor zorgmedewerkers.”, aldus Andrea Reidsma voorzitter van SPOT.
“Hartstikke mooi dat het onderzoek is gedaan, want nu hebben we alle knelpunten onder elkaar zodat we weten wat er nodig is”, vertelt Fonda Sahla. “Iedereen voelt de urgentie, maar nu komt het erop aan hoe het vertaald wordt. Het is aan de overheid om dit te erkennen en er iets aan te doen.”
Ondanks de urgentie, merkt Sahla op dat het onderwerp nog niet breed wordt opgepakt door de media. Ook in het onderzoek van Pharos wordt aangegeven dat een netwerk van betrokken sleutelpersonen juist voor een brede integratie veel voordelen heeft. Het voormalig kamerlid merkt op dat steeds meer mensen zich aanmelden bij het NNIZ. “Steeds vaker erkennen zorgorganisaties en zorginstanties de problematiek rondom inclusieve zorg en vragen zij bij het netwerk om hulp. Het enige wat wij als NNIZ kunnen doen is adviseren met oplossingen vanuit de praktijk, maar het is aan de politiek om echt veranderingen door te voeren.”
Bron: Skipr, Tweede Kamer